Szczegóły

Opublikowano: 14 lutego 2025

Odsłony: 138

14 lutego 2025 roku zyska nową rangę w polskim kalendarzu jako Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej, święto ustanowione przez Sejm RP 9 stycznia 2025 roku. To wyjątkowa okazja, aby oddać hołd bohaterom Armii Krajowej – największej konspiracyjnej armii w Europie, która stawiła opór zarówno Niemcom, jak i Związkowi Sowieckiemu. Armia Krajowa ma swoje korzenie sięgające nocy z 26 na 27 września 1939 roku, kiedy to grupa wyższych oficerów, z generałem Michałem Karaszewiczem-Tokarzewskim na czele, oraz prezydent Warszawy, Stefan Starzyński, założyli konspiracyjną organizację „Służba Zwycięstwu Polski”. Inicjatywa ta dała początek Polskiemu Państwu Podziemnemu. W listopadzie 1939 roku „Służba Zwycięstwu Polski” przekształciła się w Związek Walki Zbrojnej, a 14 lutego 1942 roku powstała Armia Krajowa, na mocy rozkazu Naczelnego Wodza, generała Władysława Sikorskiego. W trakcie II wojny światowej przez szeregi AK przeszło blisko 450 tysięcy osób, a jej dowódcami byli m.in. generałowie Stefan Rowecki ps. „Grot”, Tadeusz Komorowski ps. „Bór” oraz Leopold Okulicki ps. „Niedźwiadek”. W hołdzie żołnierzom Armii Krajowej, Instytut Pamięci Narodowej organizuje liczne wydarzenia w całej Polsce, aby uhonorować ich niezłomną walkę o niepodległość.

Marian Sołtysiak – „Barabasz”

Marian Sołtysiak, ps. „Barabasz” (ur. 1 lutego 1918 r. w Pile k. Gnojna, zm. 18 grudnia 1995 r. w Kielcach), był dowódcą partyzanckim Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich oraz oddziału „Wybranieccy”. Urodził się jako piąte z dziewięciorga dzieci Michała i Franciszki Sołtysiaków. Po ukończeniu szkoły powszechnej, uczęszczał do Gimnazjum im. Mikołaja Reja w Kielcach, gdzie rozwijał swoje zdolności literackie, pisząc wiersze i artykuły. Po maturze został powołany do 4. pułku piechoty Legionów, gdzie ukończył Kurs Podchorążych Rezerwy. W kampanii wrześniowej walczył w 154. pułku piechoty, a po ucieczce z niemieckiej niewoli w 1939 roku wstąpił do Służby Zwycięstwa Polsce, przekształconej później w Związek Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. W lutym 1943 roku objął dowództwo Kierownictwa Dywersji Obwodu (Kedyw), prowadząc szereg akcji dywersyjnych. Po wojnie, 19 stycznia 1945 roku, Armia Krajowa została rozwiązana, a Marian Sołtysiak, ujawniając swój oddział, oddał broń. Poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa, ukrywał się, a po krótkim pobycie za granicą wrócił do kraju po narodzinach syna Andrzeja. Osiedlił się we Wrocławiu, gdzie rozpoczął studia na wydziale prawa, lecz w 1949 roku został aresztowany i skazany na siedem lat więzienia. Po pięciu latach, z powodu złego stanu zdrowia, został zwolniony. Mimo szykan, Sołtysiak angażował się w działalność publicystyczną, pisząc artykuły oraz wspomnienia o oddziale „Wybranieckich” Jego książka „Chłopcy Barabasza”, wydana w 1967 roku, była cenzurowana. Pomagał byłym żołnierzom AK i ich rodzinom, organizując spotkania z mieszkańcami Daleszyc i Cisowa. W 1983 roku ufundował tablicę w kościele w Daleszycach jako wyraz wdzięczności za pomoc udzieloną w latach okupacji. Marian Sołtysiak zmarł 18 grudnia 1995 roku w szpitalu w Kielcach i został pochowany na cmentarzu komunalnym w Ełku. Jego pamięć honorowana jest przez Szkołę Podstawową w Daleszycach, która nosi jego imię.

Działania w Gminie Daleszyce

Daleszyce w czasie II wojny światowej stanowiły kluczową bazę zaopatrzeniową i wywiadowczą dla oddziałów partyzanckich, operujących na terenach od Kielc aż po Raków. Daleszyckie lasy oraz okoliczne wsie były domem dla oddziału "Wybranieccy" AK, dowodzonego przez Mariana Sołtysiaka. Oddział ten po przeniesieniu się w lasy Cisowskie (obozowisko stok Góry Września) prowadził od lipca 1943 roku regularne walki wokół Kielc z oddziałami niemieckimi i likwidacje kolaborantów, a w lipcu i sierpniu 1944 roku trwały intensywne starcia z niemieckim okupantem o Daleszyce. Na początku sierpnia 1944 roku, w odwecie za akcje bojówki daleszyckiej, „własowcy” zamordowali 18 mieszkańców, a kilka dni później spalili całą miejscowość. Ocalało jedynie kilka domów, kościół oraz Dom Ludowy. Daleszyce praktycznie przestały istnieć, a ci, którzy przeżyli, szukali schronienia w lesie lub w pobliskich wsiach.

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej to doskonała okazja, aby przypomnieć o bohaterach, którzy walczyli o wolność i godność naszej Ojczyzny. Ich niezłomna determinacja w obliczu zagrożeń powinna być  inspiracją dla nas wszystkich.

23 czerwiec 1943 r. - nadanie Oddziałowi nazwy „Wybranieccy”

Obozowisko odwiedził major Józef Włodarczyk „Wyrwa”, Komendant Obwodu Kielce oraz Szef II Referatu Komendy Obwodu – por. Roman Zarębski „Zaw”, aby omówić sprawy organizacyjne, zadania stawiane oddziałowi i przekazać rozkazy. Przyprowadziła ich łączniczka oddziału Lucyna Wrońska „Ewa”. Przy okazji odczytano specjalny rozkaz „Wyrwy”:

„Tu gdzie jesteście, jest wolna Polska, ale za tym lasem jest Polska ciemiężona przez okrutnego wroga. Wy będziecie prowadzić czynną walkę z okupantem, chronić miejscową ludność, prowadzić działania dywersyjne i odwetowe. Jesteście oddziałem Dywersji Wojskowej Armii Krajowej. Kontynuatorami chlubnej tradycji powstańczej Ludu Świętokrzyskiego i Królewskiej Piechoty Łanowej. Będziecie walczyć z bronią w ręku o wyzwolenie Ojczyzny – zwycięstwo będzie Waszą nagrodą. Oddziałowi partyzanckiemu dowodzonemu przez podchorążego „Barabasza” Komenda Obwodu nadaje nazwę: Oddział Partyzancki Gór Świętokrzyskich – „WYBRANIECCY”.

(Źródło - http://www.akokregkielce.pl/wybranieccy.html)